Στην παρούσα μελέτη εξετάζεται το ερώτημα αν η παραδοσιακή θεώρηση της αιτιότητας στο δίκαιο της αποζημίωσης (θεωρία του ισοδυνάμου των όρων όπως συνδυάζεται με την αρχή «όλα ή τίποτα») χρήζει διεύρυνσης, έτσι ώστε, σε ορισμένες τουλάχιστον περιπτώσεις, να επιτρέπει την ευθύνη του δράστη, ακόμη κι όταν η πράξη ή η παράλειψη που γεννά την ευθύνη συνιστά απλώς πιθανό, και όχι αναγκαίο όρο για την επέλευση της κρίσιμης ζημίας.

Τα άδικα αποτελέσματα στα οποία οδηγεί η παραδοσιακή αντίληψη θα μπορούσαν να αρθούν με την κατανόηση της αιτιώδους συνάφειας, ως προϋπόθεσης για την κατάφαση της ευθύνης, όχι ως απαίτησης μιας βέβαιης σχέσης αιτίου και αιτιατού (λογική αιτιότητα), αλλά ως πιθανότητας να προκλήθηκε η ζημία από τη συμπεριφορά που συνιστά τον νόμιμο λόγο ευθύνης (πιθανοτική αιτιότητα). Αντίστοιχα, η αποζημίωση που, υπό μια τέτοια θεώρηση, υποχρεούται να καταβάλλει ο δράστης προσδιορίζεται αναλογικά προς τον βαθμό της πιθανότητας να συνιστά η κρίσιμη πράξη ή παράλειψη αιτία της ζημίας.

Στη μελέτη υποστηρίζεται ότι στις περιπτώσεις πιθανοτικής αιτιότητας η αναλογική ευθύνη του δράστη δεν συνιστά ένα απλώς δικαιοπολιτικό (de lege ferenda) αίτημα, αλλά αποτελεί περιεχόμενο ενός κανόνα δικαίου ο οποίος μπορεί να θεμελιωθεί επαρκώς στο πλαίσιο της υφιστάμενης έννομης τάξης (de lege lata) και συνεπώς είναι εφαρμοστέος άμεσα, χωρίς την ανάγκη κάποιας νομοθετικής επέμβασης. Στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης αναζητούνται τα κύρια ερείσματα στα οποία θα μπορούσε να θεμελιωθεί ο εν λόγω κανόνας βάσει της σχετικής υπερβατικής (extra legem) περαιτέρω διάπλασης του δικαίου. Ταυτόχρονα επιχειρείται η ένταξη της αναλογικής αποζημιωτικής ευθύνης στο ισχύον δίκαιο και η ανάδειξη ορισμένων βασικών πτυχών της προβληματικής, λ.χ. σε σχέση με το πεδίο εφαρμογής της θεωρίας και τον υπολογισμό της οφειλόμενης αποζημίωσης.

Για να λάβετε το άρθρο όπως δημοσιεύτηκε στο νομικό περιοδικό Εφαρμογές Αστικού Δικαίου (ΕφΑΔ) πατήστε εδώ.